opening Squadra Museum

In Lier, op de grens van een industrieterrein en een klassieke woonwijk, realiseerde AIDarchitecten de nieuwe huisvesting van de SQUADRA Abarth & Rally Collection. Dit project is meer dan een museum: het is een levend werkhuis waarin autotechniek, industrieel erfgoed, ontmoeting en zintuiglijke architectuur samenkomen. Het gebouw vormt een herkenbaar en poëtisch baken voor de omgeving en is ontworpen om zowel functioneel als emotioneel te verbinden. 

Initiatief en collectie

Het initiatief voor het museum kwam van rallypiloot Guy Moerenhout, Vicky Van Broeck, Jeroen Nys, respectievelijk stiefdochter en schoonzoon. Moerenhout, geboren in 1949, is een bekende figuur in de Belgische rallywereld en stond bekend als één van de laatste officiële Abarth-rijders. Zijn passie voor techniek, restauratie en klassieke rallywagens leidde in 2013 tot de oprichting van het oorspronkelijke Abarth Works Museum. In april 2025 heropent nu het museum als de SQUADRA Abarth & Rally Collection, met een totale oppervlakte van 9.350 m², waarvan ongeveer 5000m² museum. 

Architecturaal concept 

De complexiteit van het Abarth Works Museum manifesteert zich in de zorgvuldige samensmelting van diverse programmatische elementen, en in de uitdaging om de juiste uitstraling te vinden voor een bouwwerk dat zich bevindt in industriegebied en aangrenst aan een traditionele woonwijk. Abarth Works is dan ook geen statisch oldtimermuseum maar een lichtrijk en open ‘werkhuis’ waar autoliefhebbers en nieuwsgierigen samenkomen, waar ideeën en kennis worden uitgewisseld, en waar men kan genieten van de schoonheid van design en techniek. Binnen de muren van Abarth Works worden oldtimers liefdevol gerestaureerd en veilig bewaard voor hun trotse eigenaars. 

Het gebouw zelf, met zijn industriële dimensies, krijgt een poëtische en uitnodigende uitstraling door zijn materiaalkeuze. De translucente huid en de royale raampartijen werpen een suggestieve blik op de bedrijvigheid binnenin en laten het hart van het museum communiceren met de buitenwereld. ’s Avonds transformeert Abarth Works tot een stralend baken, waarbij de buitenruimtes en de ruime overdekte inkomzone nostalgische herinneringen oproepen aan ‘de garage in de wijk’, waar de deuren altijd open stonden en tot in de late uurtjes werd gesleuteld. Iedereen was welkom om binnen te wippen en een praatje te maken. Dit sociale aspect was precies wat de opdrachtgever, een voormalig rallyrijder, voor ogen had. Zo past het project zich in de buurt in. 

Het open concept van dit ‘werkhuis’ maakt het gebouw zeer flexibel en aanpasbaar aan diverse toepassingen, wat zorgt voor een langdurige en veelzijdige levensduur. Het museum werd ontworpen als een iconisch maar toegankelijk gebouw, met negen themaplateaus rond een centrale vide. De structuur nodigt uit tot interactie en maakt het restauratieproces zichtbaar vanuit het atrium. Het gebouw bevat restauratieateliers, een gespecialiseerde bibliotheek, een shop, een café, vergaderruimtes, een conciergewoning tentoonstellingsvloeren en publieke ruimtes. Het indrukwekkende centrale atrium leent zich tot evenementen en behoudt spannend en uitnodigend visueel contact met de tentoonstellingsvloeren die zich traag omhoog slingeren rond het atrium. 

Zintuiglijke beleving 

De architectuur is rationeel en helder, maar het interieurconcept is eigenzinnig en sfeervol. De beleving van het museum volgt een rondgang en is ontworpen met materialen die verwijzen naar het vakmanschap van oldtimers: subtiel notelaarfineer, glanzend lakwerk, naturel leder, inox en verfijnd metaalwerk. Deze tactiele rijkdom verbindt de strakke architecturale structuur met de wereld van klassieke techniek en design. Zo ontstaat een harmonie tussen het technische en het tastbare. Ook op technisch vlak werd met grote precisie gewerkt: de liftkernen verbergen discreet alle technieken en brandveiligheidselementen en bevatten kleine vitrines die bezoekers informeren over technische details en historische context. De plafonds zijn akoestisch afgewerkt met spuitpluister op basis van gerecycleerde kranten, en de fineerwanden zijn microgeperforeerd om akoestisch comfort te garanderen. 

Aan de inkom bevindt zich een leeshoek met bibliotheek, waar bezoekers even kunnen verpozen met historische autoliteratuur. Het museumcafé, met zijn kosmopolitische sfeer en Italiaanse knipoog, behoudt het karakter van een huiselijke kroeg. Alle details – van maatwerkmeubilair tot verlichting – werden op maat ontworpen door AIDarchitecten. De lampen zijn bijvoorbeeld opgebouwd uit gerecupereerde onderdelen van oldtimers, wat de geest van verbeelding en hergebruik onderstreept. 

Fotografie door Sven van Gestel